واژه مسجد در فرهنگ قرآن به معنای مکانی است مقدس که در پیشگاه خداوند سجده می‌کنند. ابن خلدون: (قرن 15 م) تنها برای سه مسجد تمایز قائل است:
مسجد مکه (مسجدالحرام) ؛ مسجد مدینه (مسجدالنبی) ؛ مسجد بیت المقدس (مسجد الاقصی و قبة الصخره)
با این حال واژه‌ی مسجد سریعاً به خانه حضرت محمد (ص) که امت وی برای عبادت و مذاکره درباره امور مختلف در آن جمع می‌شدند خانه¬ای که از میان همه خانه‌ها تقدس یافته بود اختصاص پیدا کرد. و معابد اسلامی که کمابیش از این نمونه پیروی می‌کرده و دارای همان عملکردها بودند، نیز مسجد نامیده شدند.
در هر شهری مسجدی قرار دارد که همه امت می‌بایست ظهر جمعه در آنجا گرد هم آیند و نه در یکی از مساجد محله زیرا هدف این گردهمائی تنها و اساساً عبادت نبود بلکه بیشتر اجتماعی بود از امت به سرپرستی خلیفه یا نماینده او امام جماعت که بیش از هر چیز می‌بایست به ایراد خطبه می‌پرداخت و این خطبه به هیچ روی مانند خطبه‌های اعصار بعد موعظه‌ای صرفاً مذهبی نبود بلکه همه مسائل سیاسی، نظامی و حتی مالی امت را مورد بحث قرار می‌داد که گاهی گفت و شنیدی نیز میان خطیب و مخاطبان رخ می‌داد. اینگونه عملکردهای مسجد در حکومت الهی طبیعی است امام خطبه‌اش را از فراز کرسی پله‌داری بنام منبر ایراد می‌کرد و مکانش مسجدهای آدینه یا جامع هر شهر مسجدالجمع نامیده می‌شود.
فضائل مسجد و آثار رفت و آمد به آن
مسجد به عنوان پایگاه عبادت و یا خداوند متعال و پایگاه جهاد فکری و تعلیم و تعلم معارف اسلامی می‌باشد در آن پایگاه وحدت مسلمین و نمایش روح وحدت و یکپارچگی به دشمنان پیدا و پنهان جامعه اسلامی می‌باشد. در شرع مقدس اسلام بسیار سفارش شده است که نماز را در مسجد بخوانید و بهتر از همه مسجدها، مسجدالحرام می‌باشد و بعد از مسجدالحرام، مسجدالنبی (ص) و بعد مسجد کوفه و بعد از آن مسجد بیت المقدس و بعد از آن مسجد جامع هر شهر و بعد از آن مسجد محله و بعد از مسجد محله مسجد بازار می‌باشد.
زیاد رفتن به مسجد و رفتن در مسجدی که نمازگزار ندارد مستحب است و همسایه مسجد اگر عذری نداشته باشد مکروه است در غیر مسجد نماز بخواند. و نیز مستحب است انسان با کسی در مسجد حاضر نمی‌شود غذا نخورد و در کارها با او مشورت نکند و همسایه او نشود و از او زن نگیرد و به او زن ندهد.
سکونت در جوار عرش الهی در فردای قیامت و کسب مغفرت گناهان از خداوند متعال و دیدار فرشتگان از اهل مسجد و تسبیح زمین برای انسانهای مسجدی از آثار و برکات رفت و آمد به مسجد است.
امام صادق (ع) می‌فرماید: «مَنْ مَشَی إِلَی مَسْجِدٍ مِنْ مَسَاجِدِ اللَّهِ فَلَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ خَطَاهَا حَتَّی یَرْجِعَ إِلَی مَنْزِلِهِ عَشْرُ حَسَنَاتٍ وَ مُحِیَ عَنْهُ عَشْرُ سَیِّئَاتٍ وَ رُفِعَ لَهُ عَشْرُ دَرَجَاتٍ؛ کسی که به سوی مسجد گام بر می‌دارد در هر قدمش ده حسنه برایش خواهد بود و ده گناهش پاک خواهد شد و ده درجه بر درجاتش افزوده می شود تا آنکه به خانه‌اش برگردد». (وسائل الشیعه، ج 3، ص 483).
فوائد علمی- اجتماعی و اخلاقی رفت و آمد به مسجد
فائده و بهره‌ای که از رفت و آمد و انس با مسجد نصیب انسان مسلمان می‌شود تنها ثواب بردن و در سرای دیگر مشمول لطف الهی واقع شدن نیست بلکه در همین جهان نیز فوائد و آثار اصلاح تربیتی علت اجتماعی و سیاسی فراوانی در سایه رفت و آمد به مسجد برای انسان مؤمن حاصل خواهد شد که ما به موارد معدود از این فوائد به صورت خلاصه اشاره می‌کنیم.
هیچ انسانی در زندگی اجتماعی خویش از دوستان خوب بی‌نیاز نیست. دوست خوب معین و یاور انسان در طی راه سعادت و کمال و یار و غمخوار او در عرصه بروز مشکلات و سختیها است. مشکلاتی که لازمه اجتناب ناپذیر عالم بشری و زندگی اجتماعی است و هیچ انسانی هر قدر هم که توانا و نیرومند باشد گریزی از آنها ندارد بنابراین مسأله دوست‌یابی و اینکه انسان دوستان صمیمی و همدل خویش را از میان چه افرادی برگزیند از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از مراکزی که در روایات به عنوان کانون یافتن دوست خوب و صمیمی مطرح شده است مسجد است. در حدیثی از امام علی (ع) است که از مسجد به عنوان مرکز یافتن برادرانی که انسان را در مسیر الله یاری می‌دهند یاد نموده بودند. و در روایات دیگری نیز بر این امر تأکید شده است (من لا یحضره الفقیه، ج 1، باب فضل المساجد و حرمت، ص 237-713).
علت این امر آن است که مسجد اساساً محل اجتماع و آمد و شد انسانهای برگزیده و صالح و تقوی پیشه است و این مطلب در روایات متعددی به صراحت بیان شده است. در حدیثی از رسول اکرم (ص) آمده: «إِذَا رَأَیْتُمُ الرَّجُلَ یَعْتَادُ الْمَسَاجِدَ فَاشْهَدُوا لَهُ بِالْإِیمَانِ لِأَنَّ اللَّهَ یَقُولُ إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّه؛ هنگامی که دیدید مردی بر رفت و آمد به مسجد مداومت می‌کند وی را مؤمن بدانید. خداوند متعال می¬فرماید: تنها آنان که ایمان به خداوند دارند مساجد خدا را آباد می‌کنند». (مستدرک الوسائل، ج 3، ص 362، باب 3، روایت 18).
این حدیث شریف به خوبی گویای آن است که انسانهای مسجدی مؤمن به خداوند متعال می‌باشند. پیامبر (ص) در حدیثی دیگر از مسجد به عنوان خانه انسانهای متقی یاد کرده است و فرموده‌اند «الْمَسَاجِدُ بُیُوتُ الْمُتَّقِینَ وَ مَنْ کَانَتِ الْمَسَاجِدُ بَیْتَهُ ضَمِنَ اللَّهُ لَهُ بِالرَّوْحِ وَ الرَّاحَةِ وَ الْجَوَازِ عَلَی الصِّرَاط؛ مساجد خانه انسانهای متقی است و خداوند متعال رحمت و راحت و عبور بر صراط را برای آنان که مساجد را خانه¬های خویش قرار داده‌اند ضمانت نموده است». و روایت دیگری انسانهای مسجدی را فرخنده و مبارک آراسته (بر زیورکی آلات انسان) و محفوظ (از اغرافات) معرفی نموده است.
امام صادق (ع) نیز انسانهای مسجدی را از برترین و برگزیدگان جامعه معرفی نموده است. انسان مسجدی اهل بهشت است. پیامبر (ص) در حدیثی می‌فرمایند: آنان که به ندای مؤذنان پاسخ گویند و به سوی مسجد می‌شتابند از اهل بهشت معرفی کرده‌اند. (بحارالانوار، ج81، ص154، کتاب صلاة، باب اذان و اقامه).
علاوه بر آنکه در برخی از روایات صریحاً اهل مسجد را انسانهایی فرخنده و مبارک به شمار آورده‌اند در پاره‌ای دیگر از روایات وجود انسانهای مسجدی را مایه رفع بلا و تأخیر در نزول خشم و غضب الهی بر جامعه شناخته‌اند. (حدیثی در مستدرک الوسائل، ج 3، ص 366، باب 6، روایت3).
جوانمردی و بزرگواری نیز یکی از خصوصیاتی است که در باب دوست‌یابی کاملاً مورد توجه قرار می‌گیرد و در کوران حوادث این دوستان غیرتمند و جوانمرد هستند که مدافع انسان و یاور او خواهند بود اتفاقاً در روایات نیز یکی از خصوصیات انسانهای مسجدی جوانمرد بودن آن ذکر کرده و حضور یافتن در مساجد یکی از لوازم مروت و جوانمردی به شمار رفته است.
آنگاهی که در صورت ادامه عصیان و سرکشی انسانها بر اساس سنت و تغییر ناپذیری الهی عذاب و خشم خداوند نازل می‌شود این انسانهای مسجدی هستند که رحمت حق تعالی شامل حال آنان شده و از بلا و انتقام الهی مصون و محفوظ می‌مانند. در حدیثی از پیامبر (ص) آمده است «إِذَا نَزَلَتِ الْعَاهَاتُ وَ الْآفَاتُ عُوفِیَ أَهْلُ الْمَسَاجِدِ؛ به هنگام نزول بلا و آفت اهل مساجد سالم و محفوظ هستند».
.: Weblog Themes By Pichak :.